Алесь Разанаў — Упоцемках, з ліхтаром

Алесь Разанаў

I

Слалася на лугі,
на сцежкі

  белае мліва.

У снега прысмак тугі:
ён мамаю асаблівы.
 
Ён асаблівы мной:
блукаю ў яго завеі…
Снег –
скрушнаю навіной.
якою –

не разумею.

 
Якою… –
растануць сябры:
стану для іх старонні,
быццам збаяцца пары –
разгойданага прадоння.
 
Снег –

проста снег –-

быў наш,
луг –

толькі луг –

агульны…
Завея – развадыяш:
мне ў ёй асабліва ўтульна.
 
Даверуся –

  замяце,

засцеражэ ад злуды…
Заклятая ў немаце,
што выкажа –
не забуду.

(Птушкі –

  падзёрты шнурок,

а пакідалі ззянне
і неба, як шаргунок:
пакінулася запытанне…)
 
Водгалас…
водспеў…
уздых
з-за разнасцежанай брамы…
Я быццам ведаў іх:
а найглыбейшы – мамы.
 
Поры людскія – ў век:
якая пара –

  зімою?!.

Мама ля мёртвых рэк:
я асаблівы ёю…
 
Мама ля зябкіх лоз,
як вываратняў калекіх,
ля насцярожаных лёз –
мроіцца –

  небяспекі.

 
Прадбачу яе –

маю,

у вечнай пары –

  такую…

Сюды настае:
стаю –
мама ўва мне смуткуе.
 
(Кветкі,

а касмылі

завейныя:
не адбалела
лета,

калі цвілі…

Узор дасканалы: – белы.)

Што болей мне:

я сустрэў –

і болей мне лес не пагрозны…
Ад невідушчых дрэў
ужо сябе не адрозню.
 
Снежыцца ў вочы, ў твар…
Сутонне… Абсяг жабрачы…
Блякла мільгне ліхтар:
мама ідзе –
пабачу.
 
 

II

Пракінуся:

  ў цёмныя рамы

узбуджаны перапад…
Выходзіць за дзверы мама –
мама, калі назад?!
Адна яна…

  ўвек…

надзея –

без роздыху,
без пары
(дзень нараджэння днее)
на вёскі і хутары.
 
Што люба –

  на свет,

што не люба –
прытояць рака і лаўжы…
(Згушчаецца ноч загубы):
спяшаешся –
памажы!..
 
Ці вытчацца з лет і зім
кілім,
нібы сненне,

пухам –

найроднейшая ўсім:
доктарка-павітуха…

Табою споўніўся лёс,
мной –

вострае паўтарэнне:

палохае скрыгат калёс…
цяжыць тваё карэнне…
 
Час завязаўся ў паўтор:
жорстка зацягнуты прэнзлі…
Воз уязджае ў двор –
бацьку майго

прывезлі.

 
Самі сабе свой суд
прытоім:
прапойца… пустэльга…
Дарога звязалася ў скрут,
а развязацда нельга.
 
Сціснецца выйсце ў сіло,
сцежка ўпадзе на схіле…
Коратка лета цвіло:
плачацца –
у бяссіллі.
 
Плачацца: вечны раз…
З пагубных рук бацькі

таропкі

гарлач…

  над табою…

ў абраз:

абрынуцца ачаропкі.
 
Ні меры ім, ні цаны:
маленькія людзі –

  суддзі:

якімі будуць яны?!. –
вязні:
што з імі будзе?!.
 
Далеччу дол акрыты,
і неба, нібы гаpа…
Мамачка… ма… –

куды ты?!

Цёмна без ліхтара.
 
Сонца высокага –

  досць…

Нізкае –
на расстанне…
Віною мне –
мама ёсць,
большаю –
што не стане.
 
Табою жыву ў зямлю…
Неба не свеціць –

  засціць…

Навучаны, не дзялю:
надзелена стратай шчасце.
 
Мама,

наведаем снег,

барвовую аблачынку…
Закружаны кругабег:
мару аб адпачынку.
 
 

ІІІ

 
Вострая зорка весніць
заплаканую зіму…
Ціхія скаргі весніц
настойлівыя –

каму?!

 
Ужо ад зямнога злёку
не вылечыдца:
гібей…
Спіцца –

  бы скон, глыбока,

не спідца –
яшчэ глыбей.
Штыкеты брыдуць мяжой,
трызніць асвер пры хаце…
У студні –

  тады чужой –

ўтапілася маміна маці.
 
Нібы прадказала двор –
сюды

пераедзем потым…

(…Пнуцца звяры ў калідор…
Бандыты

  стаяць за плотам…

Схавацца –
у цёмную печ,
шапа глухая –

прытулам…

Дочачка, не пярэч:
я бачыла іх,
я чула…)
 
Балесная,
у жары,
сышла з-пад нагляду –
ў нябыту
ратунку прасіць:

  звяры

не трапяць…
не знойдуць бандыты…
 
Лёс… –
не пазбыцца… –
шчыт… –
бароніць… –
гняце… –
каменны…
Сумеецца варажбіт:
заклён на чатыры калены.
 
Не вывялі… –

у віну:

маўчаць сваякі па-сваяцку.
З хатаю…

  хворы…

  ў вайну

звуголіўся мамін бацька.
 
Клікалі – 

  бы здалёк

зірнуў,
не падаўся ўпрочкі…
Хлеб ля яго, збанок,
ліст ад Надзеі –

  дочкі.

 
Ля жорсткіх дзвярэй
(на вякі
клямка на іх наклана)
прыпыніцца…
Сваякі
забудуцца – дзе пахаваны…
 
Які ён, падземны гай?!.
Адзіны:
бяздонна…
плытка…
Мама, не ўспамінай:
не мецьме яна забытку.
 
Штодня –
па бяду ад бяды,
па каласы ад пожні –
ці выйдзем адсюль куды?!.
Я пасля мамы –

  апошні.

 
 

IV

 
Свет разнасцежаны – дом…
Сцежка заціснута ў тронках.
Лета цвіце,
ідзём –
мама, куды?! –

  ў рамонках.

 
Пачуецца – а не ўслых:
бы адазвуцца бомы…
Мы – ад усіх…
да ўсіх…
Мама, куды?!. –

  дадому.

 
Воблакі ўсё гусцей,
ветрыцца пацяруха…
Дзеці малююць дзяцей –
я намалюю скруху.
 
Вялікі расці!..
Куды?!. –
у ростань…

  надзею…

  страту.

Каменныя гарады
зачыняцца ў інтэрнаты.
 
Сумесна –
а чужакі,
агулам –
а разнародна,
людзі і глыжакі:
пагодненыя нязгодна.
 
Староннія манастыры…
Далечыня – распяцце…
Быў юны, не быў стары:
не будзе мяне на свяце.
 
Хто іх саджаў…
Хто сек?!. –
вязы паўстануць струнка.
Не выкажашся праз век:
…марна, няма ратунку.
 
Сустрэліся на зямлі…
Уцягнутым у вандроўку
ці здарыцца дзе калі –
найродным –

сустрэцца зноўку?!

 
Сцежкі залом і звіх…
А побач,

надзейней, чым сковы,

адзіныя – удваіх:
хто побач абавязковы?!.
 
Суцішны яе адказ
(што я даводзіў маме?!.):
хочуць рамонкі і вяз –
як мы імі –
споўніцца намі.
 
Задумаюся –
няўцям…
Сцежка цішком звузее…
Мама,

чаму я сам?!.

Вырасту – зразумею…
 
У агонь апраметны –
з агню…
Не хопіць сябе –

  ў падучым

моманце прысягну
душою тваёй:
ці балюча?!.
 
Спаборнік мой спор нажу:
сам ранюся…
родных раню…
На споведзь –
адной –
скажу –
я маме –
прыеду –
ўранні.

У дзённым пярэдыху –

  шляк

вярэды…
Ад’еду пад вечар…
Выведзе моўчкі на шлях:
што скажа, што не –

    дарэчы.

 
Атручанае сцябло…
Дрэвы лясам зайздросцяць…
На зное… на праспект… –

    што было

па чалавечым росце.
 
Звіхнуліся пазванкі –
дыскрэтныя кіламетры…
бяссувязныя званкі:
цэнтр чалавечых нетраў.
 
Губляюцца адрасы…
Ціша плыла – здранцвела…
Бы трэшчыны, галасы:
моўчкі –
незразумела.
 
Ноч выб’ецца з чарады,
сонца заледзянее –
з чым правядзеш тады,
мама мая –
надзея?!.
 
Апошні крок

  зойме змрок,

першы –
ў параненым ранні…
Задзівімся ў пасмы аблок —
рамонкамі

  ў дні прыстанем.

 

V

 
На момант –

    а прыпыню…

З’яснелае лісце гаю
глыбока,
нібы радню,
маму маю ўхінае.
 
Мама,

у той старане

плачацца і нішчымна…
Мама…
Яна зірне
так раптам –
адтуль –

вачыма.

 
Надзея Іванаўна… – дзе?!
Надзея –

атрутны трунак.

Птушкі пільнуюць людзей:
дам зерня –
хто паратунак?!.
 
Неба не праміне:
будзь – моцнаю,
будзь – слабою…
А рысы твае пры мне
жывыя перад табою…
 
Воблакі – уваччу,
адчулі бяздонне вены…
Мама,

я не хачу

табе заступаць

узамену.

 
Птушка хісне крылом,
кінецца ўгору матлошна…
Весткаю –

  першы гром,

дрэва ўпадзе –
апошні…
 
Хто завязаў трывала
роды людскія

ў чаргу?!.

Мама –
уберагала,
маму –
не ўберагу…
 
За рамаю –

    год пярэсты:

ветах вісіць труной…
Якіх не хапіла вестак?!..
Ад мамы…
пра маму… –

    адной.

 
Двояцда людзі –

  зрэдзь

спаткаемся,
а найболей –
адзінства не зразумець:
рамонкам цвіцецца ў полі.
 
Двояцца… –

    для пары,

а век паяднаны разам…
Пахмурыцца – угары…
Крамяна яснеецца вязам.
З сабой не бярэш –
сама:
абое – да раздарожжа…
Буду чакаць…
Няма…
Мамы не быць не можа.
 
Мама!.. –

  яна між стром.

Мама!.. –
між буралому…
Упоцемках, з ліхтаром…
Мама, куды?!. –

  дадому.

Сказать спасибо
( Пока оценок нет )
Переслать в:
Кapoткi змecт твораў | Краткое содержание произведений