Звярніце ўвагу! Поўны змест.
Усё было, як і ўчора, і ўсё пачыналася спачатку…
У калідоры Юновіча ледзь не збіў з ног загадчык аддзела інфармацыі. Няголены, дзіўна сутулы пры сваім невялікім росце, адскочыўшы ўбок, асалавела лыпаў круглымі вачамі.
– Ты? Выскачыў, нібы… нібы… Здароў!. Слухай, а што калі са стала знаходак інфармацыю даць? Давалі, кажаш? Ну, прыдумаю новую рубрыку, рубрыка вывезе… Ведаеш новы анекдот? Муж варочаецца ў сне, мармыча, а жонка бярэ яго за руку і кажа… – ён нагнуўся да Юновіча, шэпчучы яму на вуха, і раптам закалаціўся ўвесь, зарагатаў:
– Сатыра, гумар, – здорава, га? – і тыцнуў Юновічу кулаком у бок. I, не чакаючы, пакуль той будзе смяяцца, пабег да машыннага бюро.
Анекдот быў як анекдот. Смешны. Юновіч не смяяўся. Усё было, як і ўчора, і ўсё пачыналася спачатку…
Адчыніўшы ў пакоі фортку, Юновіч, не распранаючыся, сеў за стол. Яму не хацелася ні анекдотаў, ні размоў. Хацелася памаўчаць, пабыць аднаму, пакуль не збяруцца работнікі і не закруціцца на ўсю моц рэдакцыйная машына.
І Юновіч маўчаў.
Папяроска тлела паволі, і гэтак жа паволі, але з дзіўнай яснасцю, цяклі яго думкі. Чулася праз фортку шаргаценне ног пад акном – Юновіч слухаў, і яму ўяўлялася, які там шэры, з вільготнай цёмнай зеленаватасцю снег на тратуары. Крокі сціхалі, I тады ў цішыню, няпэўную, як завязь, урывалася імклівае сіпенне аўтамабільных шын, а то і вісклівы, здушаны скрыгат тармазоў. Стаялі ліпы ля агароджы праз вуліцу – галінастыя, шырокія, гладка ўкрытыя цьмяна-белым ранішнім снегам, а за імі відна была школа, і ў вокнах яе гарэла святло: жоўта і роўна свяціліся лямпы. Было пахмурна на дварэ, была адліга.
А ў пакоі цёпла пахла фарбай, і ў вядро, падвешанае да радыятарнага крана, скупа падала вада: учора званілі водаправодчыку, – значыць, яшчэ не прыходзіў. Юновіч устаў, прайшоўся па пакоі, пастаяў, успомніў: ага, ён хацеў сесці на канапу, старую, звыклую канапу, – прыперціся плячамі да спінкі і заплюшчыць вочы… Якраз у час успомніў: канапу ўчора загадаў вынесці рэдактар, каб супрацоўнікі не спакушаліся адпачынкам і каб не заседжваліся ў аддзеле чужыя людзі. «Зануда, – думаў Юновіч, – самы звычайны зануда», – але думаў зусім не злосна, бо не адкрываў амерык: рэдактара ніхто не любіў. У рэдактара быў вузкі, бясстрасны і, як казалі ў рэдакцыі, халоднай штампоўкі твар; прыйшоў ён у газету нядаўна, і адразу стала многа мітусні ў рэдакцыі, лятучак, планёрак, «накачак» і яшчэ больш – размоў пошапкам у калідоры. Газета не лепшала, і ўсім хацелася, каб рэдактара хутчэй перавялі куды-небудзь, няхай нават на павышэнне.
Зрэшты, сёння Юновічу было ўсё адно: пра рэдактара ён не надта думаў…
У горадзе ёсць вакзал, і калі пайсці туды, купіць білет і сесці ў аўтобус – спачатку будзе чаканне, ціхія, стрыманыя размовы, потым – штуршок: на момант абарвецца трапяткая нітка часу і – паехалі, паехалі… Будуць прыпынкі на далёкіх кіламетрах, будзе бязладная гамана ў аўтобусе, дым, хоць сякеру вешай, будуць нязлосна лаяцца жанчыны, а дзядзькі ў суконных паддзёўках скаліць зубы і ўсё адно курыць; будзе падсаджвацца да самотнай дзяўчыны салдацік, а глухаваты дзядок з пяньковай бародкай паказваць суседу боты, што вязе ад сына. А потым наперадзе выплывуць маленькія домікі раённага цэнтра – Юновіч выйдзе з аўтобуса і не паспее агледзецца, як на яго насядзе, нібы мядзведзь, высокая, шырокая, такая шаматлівая, аж да звону ў вушах, нязвыклая цішыня… Калі ён прыедзе надвячоркам, у драўлянай гасцініцы будзе паліцца грубка і сядзець у дзяжурнай цёткі якая-небудзь знаёмая, за адну толькі добрую душу, за шумлівы агонь у грубцы аддаючы без жалю дзённыя навіны. Ён убачыць у нумары акуратна засланыя пасцелі, яшчэ раз услухаецца ў цішыню, і тады яму здасца: усё, што было з ім раней, да гэтага дня, недзе далёка-далёка і што жыццё можна пачынаць нанава…
Так ён часта падманваў сябе, Юновіч, так было і ў апошнюю паездку.
Спачатку, вечарам у гасцініцы, усё было, як звычайна: і нясмелае чаканне нязнанага, і ціхая радасць адзіноты, і такая ж ціхая надзея на абнаўленне. A раніцай, выходзячы на вуліцу, Юновіч ужо шкадаваў, што раён незнаёмы; учарашні настрой прападаў, а маленькі гарадок мала чаго абяцаў нязнанага. Трэба было нешта шукаць для газеты – час падганяў Юновіча. Ён пайшоў у мясцовую рэдакцыю, і там сабрат па пяру, чырванатвары, у галіфэ, у шэрым пінжаку і зімовай шапцы, адклаўшы ўбок падшыўку газет, з якіх нешта старанна спісваў, падказаў Юновічу чалавека, які, на яго думку, заслугоўваў аж цэлага нарыса. Юновіч падзякаваў і паехаў у калгас.
…Стаяў зімовы сонечны дзень, але не з тых спакойных, роўных, ясных і як бы аглухлых ад цішыні, якія бываюць звычайна ў студзені. Дзьмуў вецер, і ўжо нешта сінела, падтавала на гладкім санным следзе. Ля ганка сельмага чырыкалі вераб’і, трымцела ад ветру і залацілася на сонцы растрэсеная на вуліцы салома. Нечакана зазвінеў званок, – Юновіч схамянуўся, убачыў, што ідзе да школы: адтуль ужо гурмою высылалі на вуліцу дзеці. Чужога чалавека заўважылі адразу: школьнікі з малодшых віталіся з Юновічам. Ішла насустрач дзяўчына, жмурылася, гледзячы на сонца, і папраўляла свабоднай рукою пад пахаю папку.
Юновіч спыніў яе і запытаў, дзе калгасная кантора
У дзяўчыны быў ціхі і прыемны голас і нешта далікатнае ва ўсім абліччы. Гаворачы, яна па-дзіцячы моршчыла лоб, чамусьці зняла рукавічку і камячыла яе ў пальцах.
– Дык вы знойдзеце цяпер? – спытала яна.
– Кантору? Знайду як-небудзь… Дзякуй.
– Не, хадземце, я вам лепш сама пакажу…
I яны пайшлі. Дзьмуў вецер, і дрыготка, сполашна свяціла сонца. Разгаварыліся, і неўзабаве Юновіч ведаў ужо, што дзяўчына гэта настаўніца, што завуць яе Валя, працуе тут другі год, а сама з горада. Ці сумна ёй у вёсцы? Моладзі, праўда, тут нягуста. Фільмы ў клубе найбольш круцяць даўнія, але – нічога. Вось толькі работы ў школе шмат, ды яшчэ – лекцыі, даклады. Яна класны кіраўнік, і часта даводзіцца хадзіць па вёсках – да бацькоў сваіх вучняў. Ці будзе перабірацца ў горад? Яшчэ не думала пра гэта. У горадзе ўладкавацца цяжка, трэба, каб нехта памог, а яна не ўмее прасіць, ды і не хоча. Там, у горадзе, у яе сястра, маці… Маці зарабляе мала, бо працуе прыбіральшчыцай, а сястра вучыцца ў інстытуце. Калі і ўладкавацца ў горадзе, наўрад ці будзе ў яе многа гадзін, а маці ж і сястры памагаць трэба.
Ля калгаснай канторы яны развіталіся.
Да чалавека, які заслугоўваў аж цэлага нарыса, Юновіч спазніўся: нарысы пра яго ўжо напісалі. Расклаўшы перад сабой газетныя выразкі, чалавек завучана пераказваў іх, а Юновіч не перапыняў яго, запісваў, хоць запісваць, папраўдзе, і не было чаго: што павінны рабіць і нават думаць героі дрэнных нарысаў, Юновіч добра ведаў і сам. I вось цяпер гэты, зусім незнаёмы і, можа, нават цікавы, чалавек расказваў пра сябе словамі, чужымі і сцёртымі, прыдуманымі падчас нядоўгага натхнення нейкім юновічавым сабратам. Створанае вярталася да творцы: была ў гэтым іронія, якую адчуў адразу Юновіч, але думаць пра якую пакуль не хацеў. «Газета чакае нарыс, – суцяшаў сябе ён, – горшы ці лепшы. але напісаны ў тэрмін. Толькі вось… гэты чалавек: хоча ён памагчы мне ці смяецца з мяне?»
Ён так і не дазнаўся праўды: час падганяў Юновіча, трэба было вяртацца ў рэдакцыю. А праз тыдзень, калі ў газеце з’явіўся нарыс, Юновіч не мог дараваць сабе, што напісаў яго. Пісаць трэба было пра кагосьці іншага. Можа, нават пра Валю. Ці не пісаць зусім.
…Шарэла пахмурная раніца, і Юновіч хадзіў па рэдакцыйным пакоі.
На вакзале стаяў аўтобус, ён быў далёка, але Юновіч шмат чаго ведаў пра яго. Аўтобус быў пусты, маўклівы, і аб яго халодныя бакі біліся паравозныя гудкі, перазвон трамваяў, маторны рокат, але аўтобус не пазнаваў яшчэ іх. Прастора і час ляжалі пад яго коламі, але ён не ведаў пра іх, як не ведае яблык пра таемную сілу семак, што схаваны ў ім. Аўтобус кранецца, і яму падуладныя стануць далёкія палі і дарогі, ціхія гасцініцы ў далёкіх гарадах і новыя людзі, а найбольш – Юновічава надзея забыцца на нядаўняе, прыкрае, што асталося ад мінулай паездкі, узяць і пачаць усё нанава…
Адзінокі, маўклівы аўтобус стаяў на вакзале.
На стале зазваніў тэлефон, – Юновіч падышоў, зняў трубку. Рэдактараў голас скупа і з націскам сказаў:
– Зайдзі.
Трубка змоўкла, потым у ёй нешта шчоўкнула. Трэба было ісці. Юновіч распранаўся. На вакзале стаяў аўтобус – ён чакаў, і нячутна ў пакоі кружыла ўжо шкадаванне: болей пра аўтобус Юновіч сёння думаць не будзе…
У прыёмным пакоі ён паволі тушыў папяросу. Сакратарка ўсміхалася, а потым з прытворнай сур’ёзнасцю кулаком пагразіла рэдактаравым дзвярам. Выходзіла зусім не смешна. Юновіч пайшоў…
Адкінуўшыся на спінку крэсла, рэдактар глядзеў у акно. Ён не варухнуўся, не павярнуў галавы, калі Юновіч увайшоў, – сашчэпленых рукі ляжалі на каленях. Hічога новага, усё было Юновічу вельмі знаёмае. Нуднаватым і роўным голасам рэдактар сказаў:
– Трэба арганізаваць выступленне дырэктара льнокамбіната. У іх там добрая самадзейнасць… Сядай.
– У які нумар?
– У наступны.
Рэдактар усё яшчэ глядзеў у акно.
– Выступленне дырэктара давалі ўжо іншыя газеты, – сказаў Юновіч.
– Наша газета таксама «іншая». Што яшчэ?
Рэдактар усё яшчэ глядзеў у акно.
– А калі дырэктар, – чамусьці пачаў хвалявацца Юновіч, – не ўмее пісаць. Рабіць за яго… і наогул…
– Можаш наняць каго-небудзь – дзела тваё.
Рэдактар любіў гумар. I вось звычайная чалавечая слабасць рабілася сілай, выстаяць перад якою ніхто ў рэдакцыі не мог. Але сёння Юновічу чамусьці не хацелася адступаць. Ён сказаў:
– Мне здаецца, трэба даць выступленне каго-небудзь з самадзейнасці. Або рэпартаж. Будзе цікавей, і не паўторым… іншыя газеты.
– Будзе цікавей, калі табе перастане здавацца… Рабі.
Рэдактар глядзеў у акно. Гаварыць далей не было ніякага сэнсу. Юновіч устаў. «Дзівак, – думаў ён, гледзячы на рэдактара, – не хоча нават усміхнуцца. Сядзіць, як Буда, – бог, цар і воінскі начальнік, напускае на сябе суровасць… Не, браце, так у нас справа не пойдзе».
Юновічу чамусьці было шкада рэдактара.
У прыёмным пакоі зноў усміхалася сакратарка – ён моўчкі прайшоў ля яе. У канцы калідора паказаўся загадчык аддзела інфармацыі – Юновіч шмыгнуў у свой пакой. Закурыў, набраў тэлефонны нумар: ненатуральна плаўны жаночы голас тлумачыў, што дырэктара на камбінаце няма, але, мусіць, скора будзе. У тэлефоннай трубцы было чуваць, як стукала машынка. Сказаць, каб чакалі карэспандэнта? Яшчэ падумаюць, што ён прыедзе па крытычны матэрыял, і тады дырэктара сёння не знойдзеш.
– Хто гэта гаворыць? – пыталася жанчына.
Юновіч палажыў трубку.
Ён нічога яшчэ не вырашыў, калі выйшаў на вуліцу. Было пахмурна, туман не рассейваўся – спяшаліся пешаходы, аўтобусы хадзілі з запацелымі вокнамі. Па адзін бок вуліцы гарэлі ліхтары, ля піўнога ларка непадалёк ад рэдакцыі тоўпіліся мужчыны. Юновіч не спяшаўся. Колькі часу стаяў ён на мосце, гледзячы на раку, – лёд ля берагоў быў шэры, з наліплымі лапікамі снегу, а пасярэдзіне ракі цямнела вада, і галкі хадзілі па лёдзе ля самага яе краю. Юновіч пайшоў далей: пабольшала людзей на вуліцы, ля магазіна прадавалі піражкі і яблыкі – ад піражкоў ішла пара, а на яблыках быў іней. Ля кінатэатра захліпаўся даўняй песенькай рэпрадуктар. Юновіч пайшоў да касы і купіў білет…
Фільм быў стары, замежны; зала маўчала, і са спакойнай цікаўнасцю наглядаў Юновіч чужое, далёкае, уціснутае ў паўтары гадзіны жыццё. I было мора – прыгожае пад ранішняй смугой і тамлівае, млявае пад дзённым сонцам. І бронзавыя твары рыбакоў былі, і ўсмешка на іх — скупая, спакойная, і былі яшчэ ён і яна, шчаслівыя, – але ён збіраўся ў вялікі горад па яшчэ большае шчасце, і з надзеяй і трывогай глядзела на яго яна… I быў горад – была мітусніна машын, былі рэкламы, бары, сустрэчы з жанчынамі, кароткія, як кінутае на хаду «хэло!» – і вось аднойчы раніцай пасля вясёлай ночы ён вяртаўся дамоў, а на рагу вуліцы стаяла яна, і позіркі іх сустрэліся, але ён не пазнаў яе: яму хацелася спаць, і гаварыць з незнаёмай жанчынай не было ахвоты. Ён пайшоў, а яна глядзела яму ўслед, і ў вачах яе, як некалі, зноў былі і трывога, і надзея… Фільм канчаўся, і гучала мелодыя, кволая і сумная, як успамін аб надзеі, што не збылася… Успыхнула святло, зарыпелі крэслы, адчыніліся на вуліцу дзверы – жыццё, чужое, далёкае, уціснутае ў паўтары гадзіны, канчалася. Людзі выходзілі з кінатэатра. Юновіч закурыў. На другім баку вуліцы ён сеў у аўтобус.
У аўтобусе было цесна, кандуктарка аж недзе на пярэдняй пляцоўцы прапаноўвала купіць білеты. Сціснуты з усіх бакоў, Юновіч стаяў тварам да аўтобусных вокнаў, трымаючыся рукамі за металічную спінку сядзення. Перад ім жанчына з дзяўчынкай на каленях гартала дзіцячую кніжку, паказвала малюнкі.
– А гэта што? – пыталася дзяўчынка. – Гэта птушкі? Мама, якія гэта птушкі?
– Гэта снегіры.
– Снегары, мама?
– Не, ты паслухай, трэба сказаць: сне-гі-ры!
– Ну, мама, я і кажу: снегары!
А Юновіч глядзеў у кніжку… Ах, якія звонкія, чырванагрудыя, чырванабокія, нібыта яблыкі, былі там снегіры! Якая даўняя, далёкая і паўзабытая ўжо казка Юновічавага маленства! I навошта дзяўчынка пыталася пра снегіроў у маці, лепш бы запыталася ў яго. I ён бы… Ён расказаў бы пра дровы, што шугаюць у печы, пра акно, ружовае ад ранішняга сонца; акно замерзла і цяпер калматае, квяцістае ад марозных узораў яно, і на адной шыбе ледзь свіціцца сіняя ўпадзінка – там, дзе ўчора хукаў на шыбіну. Гэта – учора, а сёння раніца, і ён абуваецца на нізкім услончыку, абкручвае нагу цёплай, падсохлай на гарачай чарэні анучкай, совае яе ў цёплы, таксама толькі з печы, чунь – яму прыемна, радасна, і ён паглядае на палатняную торбачку, што вісіць на сцяне, а торбачцы той кніжка, самаробны сшытак і карандаш – каляровы, круглы, з тоўстая сарцавінай, ён такі чырвоны пакідае на паперы след! Карандаш купіла ўчора маці: атрымала за бацьку першую пенсію. Маці ўвечары плакала, а дзед напіўся, кляў суседа, што ў першы год вайны прывалокся а фронту дамоў, нібыта з-за параненай нагі, ды так і астаўся дома, нават у партызаны не пайшоў. Бабуля ўсхліпвала, гладзіла рукою ўнукавы стрыжакі, а ён вырваўся ад яе, забіўся ў куток на печы і ціха плакаў там, каб не чулі. I гэта было ўчора, а сёння свяціла сонца ў хату. Яму было радасна, маці сказала збегаць на двор па дровы, калі ён абуўся, і ён пабег… Якая гэта была раніца! Чырвонае стаяла ў небе сонца, дыміў комін, ружовыя ад сонца водбліскі і сінія ад дыму цені ляжалі на снезе.
За агародамі па шаранку цягнуў з дровамі санкі дзядзька Апанас – санкі суха парыпвалі, і яшчэ чутно было, як правальваўся пад дзядзькавымі нагамі снег: шах! шах! шах! А ў гародчыку каля хаты абселі парэчкавы куст снегіры, – такія звонкія, чырванагрудыя, нібыта яблыкі, снегіры. На парэчкавым кусце асыпаўся іней, церусіўся на птушак, а яны ўсё адно былі звонкія і чырвоныя…
Ах, які ён шчаслівы, што такая раніца і што ў яго ёсць каляровы карандаш, каб намаляваць птушак!..
– Мама, а гэта што? – пыталася дзяўчынка.
Юновіч глядзеў у аўтобуснае акно. Праз адзін прыпынак трэба было выходзіць.
Ён нічога яшчэ не вырашыў, Юновіч, нават калі быў ужо ў дырэктаравай прыёмнай. Ён не прыспешваў сябе, і амаль непазбежнае, тое, што столькі разоў паўтаралася ўжо, марудзіла паўтарыцца. Час не падганяў Юновіча, і гадзіны адлічваліся не там, дзе была рэдакцыя.
– Вам да каго? – пыталася сакратарка. – Да дырэктара?
– Я з газеты, – сказаў Юновіч, – перадайце там…
I кіўнуў на дзверы.
Сакратарка чамусьці разгубілася:
– Дырэктар? Пагляджу… ён быў… не ведаю…
Сакратарка пайшла.
Юновіч сядзеў у прыёмнай і чакаў. «Смешна, – думаў ён, – дырэктар возьме вось ды і зарэжа свой артыкул, скажа: карэспандэнта не пускаць, мяне на камбінаце няма».
Выбегла сакратарка:
– Дырэктар просіць зайсці.
Юновіч пайшоў…
Адкінуўшыся на спінку крэсла, дырэктар глядзеў у акно. Ён жвава павярнуўся, калі Юновіч увайшоў, і ўстаў з-за стала, чакаючы.
– З газеты? Чым парадуеце, га? Бачу, крытыкаваць прыехалі… З вамі, газетчыкамі, трэба вуха трымаць востра… Калі ласка, сядайце.
Дырэктар быў нізкаваты, у чорным пінжаку шырокага крою. Несамавітую, у шэрую палоску кашулю ледзь не ўсю закрываў на грудзях чырвоны, завязаны фабрычным вузлом гальштук – з тых, што на гумцы. Твар у дырэктара быў курносы, а на лысаватай галаве тырчаў хібок зляжалых светлых валасоў.
– Дык пад што ж падкоп надумалі весці? Па сакрэту, га?
Дырэктар усміхаўся. Дырэктар быў яўна ў настроі, ён жартаваў. Здавалася, даўно не меў ён такой прыемнасці, як гэты нечаканы Юновічаў прыход. «Прытвараецца, – здагадваўся Юновіч, – бо не ведае, чаго я хачу».
Ён сеў і амаль афіцыйна пачаў тлумачыць, чаго прыйшоў.
Дырэктар на вачах мяняўся. Дырэктар ужо не жартаваў. Дырэктару было ўжо сумна. Пісаць артыкул яму не ставала часу і да таго ж ён не хацеў адбіраць у газетчыкаў іх законны хлеб. У дырэктара ёсць багаты матэрыял, ён яго цалкам дасць у распараджэнне Юновіча. (Дырэктар адчыніў дзверы і сказаў сакратарцы, каб падабрала ўсё, што ёсць па самадзейнасці.) Выразкі сваіх ранейшых артыкулаў дырэктар дасць асобна.
Юновіч не пярэчыў і маўчаў. Час не падганяў яго сёння, і амаль непазбежнае, тое, што столькі разоў паўтаралася, марудзіла паўтарыцца. Ён нічога яшчэ не вырашыў, Юновіч, – проста ведаў, што дырэктараў артыкул можа напісаць і не напісаць.
Сакратарка прынесла паперы. Ён пачаў іх гартаць.
Дырэктару было сумна, і ён хадзіў па пакоі. Падыходзіў да вешалкі, прыглядаўся нечага да паліто, пстрыкаў па ім пальцам, надзяваў на чаравікі галошы і адразу здымаў іх. Дырэктару было сумна. На стале пачаў званіць тэлефон. Дырэктару знаходзіўся занятак.
Юновіч усё яшчэ гартаў паперы.
Дырэктар гаварыў па телефоне:
– Іван Пятровіч? Як гэта вы надумалі пазваніць? Дзякуй… Жывём – не плачам… Ды я хоць зараз… Чаму ж – машыну ўзяць можна. Гэта вы праўду сказалі… Галаву праветрыць не пашкодзіць. Ну добра, добра… Дамовіліся.
Дырэктар палажыў трубку і запытальна паглядзеў на Юновіча. «Зараз трэба сказаць нешта, – падумаў Юновіч, – Чаго я маўчу?» – I ён адсунуў ад сябе паперы.
– Усё, – сказаў ён, – больш не трэба.
– Ну вось і добра, – узрадаваўся дырэктар, – вось і добра… Вы, газетчыкі, з налёту ўсё хапаеце – такая прафесія. Вам і пяро ў рукі. Толькі вы гэта… тэлефон мой запішыце: можа, удакладніць што трэба ці падпісаць…
– Тэлефон? – перапытаў Юновіч, – а навошта тэлефон? Вы яго самі напішаце ў канцы артыкула – такая ў нас форма…
– Дык вы… – сказаў дырэктар.
– …артыкул пісаць не буду, – сказаў Юновіч. – Нічога не разумею ў гэтых паперах. Не ведаю спецыфікі. А вам, як кажуць, і пяро ў рукі…
Дырэктар утаропіўся на Юновіча і маўчаў. «Нямая сцэна, – думаў Юновіч, – трэба ісці». Яму было нецікава глядзець на выраз дырэктаравага твару. Ён падняўся з крэсла.
– Бывайце, – сказаў Юновіч. – Было б добра, каб артыкул падрыхтавалі да заўтра.
Юновіч пайшоў…
Ён не адразу заўважыў на вуліцы, што пачало пагаднець. Дзьмуў слабы вецер. Туману ўжо не было. Дробныя, вільготна-белыя хмары плылі над горадам, і сінія лапікі неба высвечвалі ў іх.
Юновіч сеў у аўтобус. Было цесна. Нейкі хлопец стаяў з лыжамі на пляцоўцы, намерзлы на лыжах лядок раставаў, і ў аўтобусе па-веснавому свежа і моцна пахла вадою: была ўжо сярэдзіна лютага. I Юновічу ўспаміналася чамусьці нядаўняя паездка ў калгас, Валя, і ён цяпер шкадаваў, што не дамовіўся тады, у вёсцы, сустрэцца з ёю ў горадзе.
«Але я яшчэ сустрэнуся з ёю», – думаў ён. Яму ўспаміналіся рэдактар, размова з дырэктарам, паездка ў вёску і зноў Валя – і ўсё гэта паўставала перад ім са спакойнай нейкай яснасцю, і ў яго было адчуванне чалавека, які ўдала завяршыў вельмі доўгі і вельмі турботлівы дзень: круг замкнуўся, на заўтра асталіся некранутая раніца і надзея.
Ля кінатэатра Юновіч выйшаў з аўтобуса.
З тэлефоннай будкі ён пазваніў у рэдакцыю – рэдактара на рабоце ўжо не было. Сказалі, што ён, мусіць, дома. Юновіч званіў другі раз. У трубцы жаночы голас пытаўся, хто звоніць і навошта. Юновіч тлумачыў, што звоняць з рэдакцыі, а рэдактар трэба тэрмінова.
– Пачакайце, – сказала жанчына.
Юновіч чакаў. «Зараз пачнецца, – думаў ён».
– Я слухаю, – сказаў рэдактараў голас. – У чым справа? Юновіч? Не будзеш пісаць выступленне? Ты разумееш, што сказаў? Ну, ведаеш… Разбяромся заўтра!
«Вось і ўсё, – думаў Юновіч, выходзячы з тэлефоннай будкі. – Заўтра ў мяне будзе цяжкі дзень. Але я растлумачу. Не можа быць, каб ён не зразумеў… А што, калі яму сказаць: «Нам, браце, яшчэ вучыцца ці перавучвацца трэба. I табе, і мне. Інакш у нас справа не пойдзе». А потым папрашуся ў камандзіроўку… Напішу нарыс… Харошы нарыс…»
Юновіч ішоў па вуліцы, і яму зноў думалася пра аўтобус. Яму думалася пра ціхія гасцініцы ў далёкіх гарадках – маленькія, чыстыя, з шырокімі маснічынамі. I яшчэ яму хацелася забыцца на даўняе, прыкрае, узяць і пачаць усё нанава…
Юновіч ішоў па вуліцы, і яму думалася пра аўтобус, што стаяў на вакзале.
1962
Крыніца: Стральцоў М. Выбранае: Проза, паэзія, эсэ. / [Прадм. А. Адамовіча]. – Мінск: Мастацкая літаратура, 1987. – 607 с.
