Бачу вербы роднай вёскі,
Берагі рачулкі бачу.
Тут пазнаў я шчасця росквіт,
Боль ад першае няўдачы.
Мацісон
1
За гарою за высокай
Леваруч дубы старыя.
Тут і Нёман цешыць вока,
Ён зялёны бераг мые.
А правей – як шляк, балота,
Вербалозы над дрыгвою.
А над імі і над слотай
На пяску гамоніць хвоя.
Паркановай трапіш вулкай
Да старой пахілай хаты.
Да зямлі яе прыгнула,
Мох страху закрыў і латы.
Цераз шчыліны ў драніцы
Можна немаль бачыць неба.
Гэта ўсё – мая святліца,
Лепшай мне нідзе не трэба.
Астракол, нібы на варце,
Каля весніц, перад ганкам.
А ў аградачцы, пры хаце,
Густалісты бэз альтанкай.
Перад вокнамі хаціны
Кветак, зёлак розных лешка.
Да агрэсту і маліны
Каля іх віецца сцежка.
Праз аградку бачыш поле,
Як плыве здалёку Нёман.
А пры шчытным астраколе
Ля вулля пчаліны гоман.
Тут маё ўсё ў агародзе,
Хоць убога ў ім і дзіка.
Тут я ў радасці, ў нягодзе
З рукапісам і матыкай.
Быццам сніцца сон цудоўны,
Так мне добра і вясёла.
Валатоўнай сілы поўны,
Пазіраю я наўкола.
Калі гляну на даліны
Ці на поплаў бераговы,
Ў захапленні вокам кіну
На шумлівы бор сасновы
Ці пушчу пагляд па хвалях,
Як рыбак на вёслах човен, –
Хараство прыносяць далі,
Пекнатою край мой повен.
Далягляд мой – нібы заля,
А рыбацкія хаціны,
А лясы, краса ўся ў далях –
Нібы ў залі той карціны.
Там аблокі над блакітам
Праплываюць ціхім статкам.
Покуль неба не закрыта –
Усё ж мая трывае хатка.
А як прыйдзе навальніца,
Абароніць дах наўдачу:
Цераз столь вада бруіцца,
Цераз сцены вецер плача…
2
З лесу звон сякеры чутны,
Вокал водгулле лунае.
Я вясёлы, я і смутны:
Хата будзе мне другая.
На старой маёй хаціне
Ўся страха амаль раскрыта.
У налецці я павінен
Жыць у новай самавіта.
Ах! Старую збураць хатку,
Ўсе куточкі, столь і сцены.
Дзе ж старыя дзену згадкі,
Дзе свае ўспаміны дзену!
Ці, бывала, цісне сэрца
Хваляваннем, сумным страхам,
Мне найлепш было сагрэцца
Пад маім збуцвелым дахам.
Ці, бывала, прыйдзе шчасце –
Адгукнуцца сцены рэхам.
Так пазбудзешся напасці,
А слязу прагоніш смехам.
Вось і прызба, вось і ганак…
Тут я слухаў напрадвесні:
Каля Нёмна ў ціхі ранак
Салавей спяваў мне песні.
Часам песнямі сваімі
Абуджаў ён жаль на сэрцы,
Часам сум такі узніме,
Што сляза ў слязу ліецца.
. . . . . . . . . . . .
3
Спарахнееш, станеш тленам,
Хоць стаіш пакуль што, хата.
Як я ўрос у твае сцены,
Ты ў душу маю ўрасла так.
Што вазьму я са старое
На пярэбары да новай?
Будзе тое, ды не тое,
Хоць, мажліва, адмысловей.
Аднясу я ў хату тую
Стол, цыгары, узгалоўе.
Мо адновім быль старую,
А душу ўжо не адновім.
Цяжка ўражанняў шукаць мне
Заржавелымі вачыма.
Дзён мінулых новай хаце
Перадаць мне немагчыма.
Выгляд новы з новых вокан.
Тут на Нёман не зірну я
І лясоў, з другога боку,
Ціхі гоман не пачую.
А мой кветнік… Прэч сумоту!
Не вярнуць гадоў квяцістых…
Пра імпэт дарэмны клопат –
Трэба жыць цяпер статыстам…
Не вярнуць, не перайначыць!
Дай жыццю таму валету!
Па старому хай заплача…
Хвілька, хвілька… Дзе ты? Дзе ты?
15 лютага 1847. Залуча
Пераклад Кастуся Цвіркі
Крыніца: Бацька наш Нёман: Вершы, апавяданні, нарысы, эсэ: Для ст. шк. узросту / Уклад. Я. І. Хвалей. – Мн.: Юнацтва, 2001, – 510 с.
