Аповеспь "Тартак" — адна з першых спроб у беларускай прозе асэнсаваць трагедыю беларускіх Хатыняў. У цэнтры аповесці — трагічны лёс вёскі Дальва, якая была спалена за сувязь яе жыхароў з партызанамі. Падзеі ўбачаны вачыма некалькіх герояў, у свядомасці якіх прама ці ўскосна адлюстроўваецца страшная драма аднавяскоўцаў. Кожны герой дапаўняе астатніх, а ў выніку ўзнікае праўдзівы малюнак вайны, пакуты людзей, што апынуліся паміж двух агнёў. Пісьменнік падрабязна прасочвае жыццёвыя лёсы кожнага з герояў — Мірона Махоркі, Уладзіміра Панка, дзеда Янука, Івана Боганчыка, Насты, Тані, Алёшы. Кожны з іх праз успаміны нібы зноў перажывае найбольш запамінальныя моманты свайго жыцця, асэнсоўвае яго. Праз аднаўленне перадгісторыі падзей вызначаюцца і паводзіны кожнага з іх у час смяротнай небяспекі, калі немцы паставяць падводы з людзьмі наперадзе свайго атрада, ратуючыся ад партызанскага агню. Мірон і Наста робяць усё магчымае, каб уратаваць дзяцей, Іван Боганчык ратуе сябе, як ратаваўся на пачатку вайны, калі ўцёк з арміі. I. Пташнікаў скарыстае разгорнутае параўнанне вайны з тартаком (лесапільняй), дзе пілы рэжуць жывое дрэва. Вайна — гэта бязлітасны тартак, які рэжа людзей па жывому: гінуць дзеці, старыя, вінаватыя і нявінныя. Перажываннем трагедыі прасякнута атмасфера твора, усе элементы якога падпарадкаваны адной мэце: праз лёс асобы паказаць лёс народа.
