Аляксей Якімовіч — Ножык

  Упёршыся абедзвюма рукамі, Дзіма адчыніў шэрыя металічныя дзверы пад’езда і выйшаў на двор.
 Непадалёку на асфальце шчыльным колам стаяць хлопчыкі з суседніх пад’ездаў. Як відаць, захопленыя нейкай цікавай гульнёй, яны дружна і весела рагаталі.
 Дзіма намацаў у кішэні ножык і цвёрдым, упэўненым крокам накіраваўся да хлопцаў.
 Ножык-складанчык сёння Дзіму падарыў тата.
 – Вось табе мой падарунак, грыбнік, – сказаў, усміхнуўшыся.
 Так, Дзіма часта з бацькам ходзіць у грыбы, любіць іх збіраць, асабліва баравікі, падасінавікі.
 Цяпер у яго, як у сапраўднага грыбніка, ёсць ножык. Зараз ён пакажа яго хлопцам, быццам незнарок выцягнуўшы з кішэні. Канешне, яны здзівяцца і, напэўна, пазайздросцяць яму.
 Дзіма наблізіўся да сяброў і ад неспадзеўкі шырока расплюшчыў вочы, падобныя на два чорныя гузічкі.
 У цэнтры жывога кола на кукішках сядзеў Дзімаў аднакласнік Юра (яны сёлета перайшлі ў чацвёрты клас) і двума пальцамі трымаў тонкую белую нітку, якая была прывязана за левую лапку маленькага натапыранага верабейкі.
 – Вы тут што робіце? – вырвалася ў Дзімы.
 Пачуўшы Дзімаў голас, верабейка ўстрапянуўся і прыўзняў ускудлачаны хвост, як бы намерваючыся ўзляцець у неба.
 «Ён зразумеў, што я яго шкадую, спадзяецца, што дапамагу», – падумаў Дзіма і мацней сціснуў у кішэні гладкую, адпаліраваную ручку ножыка.
 – Мы гуляем! – павёў шырокімі плечукамі Юра і з сілай пацягнуў за нітку.
 Верабейка нязграбна бокам упаў на асфальт і затрапятаў правай лапкай, намерваючыся скінуць з левай абрыдлую нітку.
 Хлопцы зарагаталі, загудзелі, усцешаныя, а верабейка прыўстаў і затрос цёмна-шэрай галоўкай. На ягоным горлачку, прабіваючыся праз ускудлачанае пер’е, захадзіла, запульсавала нейкая жылачка. Бываючы з бацькам у лесе, Дзіма не раз і не два назіраў за птушкамі, любаваўся імі, слухаў іхнія спевы.
 – Чуеш, сынок, як стараюцца сябры нашы меншыя? – аднаго разу заўважыў бацька.
 «Меншым звычайна дапамагаюць большыя. Выходзіць, мы, людзі, птушкам павінны дапамагаць», – тады адзначыў пра сябе Дзіма.
 – Птушка, камячок пер’я, можна сказаць, а таксама нешта разумее, – зірнуўшы на Дзіму, важна, як знаўца, прагаварыў Юра.
 Дзіма нагнуўся, хацеў паглядзець верабейку, а ён зусім сцяўся , прыціснуўся да зямлі.
 – Разумее, баіцца! – засмяяўся Юра, паказаўшы шчыльныя, востранькія зубкі.
 Дзімава рука застыла ў паветры.
 – Ты як яго злавіў?
 Вераб’і, ведаў Дзіма, птушкі хітрыя, асцярожныя, у рукі не даюцца.
 – Акно на кухні адчыніў і крошак хлеба на стол насыпаў. Ён пазіраў, пазіраў здалёку, не вытрымаў і заляцеў на кухню. Тут я з кута выскачыў і шапкай яму як даў! З першага разу пацэліў, не верыш? Думаў, што забіў ці пакалечыў. Аж не! Як бачыш, жывы, цэленькі застаўся, – кароткім тоўстым пальцам Юра дакрануўся да белай папярочнай палоскі на крыле.
 Верабейка адкрыў дзюбку і жаласна ціўкнуў.
 – Просіцца, каб выпусціў, – зноў важна, як знаўца, прагаварыў Юра.
 – А ты выпусці! Выпусці яго! – падхапіў Дзіма і дастаў з кішэні новенькі бліскучы ножык. – Я нітку перарэжу, давай.
 – Бацька купіў яму ножык, у грыбы будуць хадзіць, – выказаў здагадку адзін з хлопчыкаў.
 – Але, – кіўнуў галавою Дзіма і прамовіў з надзеяй: – Я перарэжу?
 Юра надзьмуў шчокі. Ягоны твар стаў падобны на спелую порхаўку.
 – Шкадуеш вераб’я?
 – Шкадую, – прызнаўся Дзіма.
 – Свой ножык мне аддай, назусім. За ножык выпушчу.
 Хлопцы перасталі гаманіць, сцішыліся.
 «Вух!» – з грукатам зачыніліся ў пад’ездзе цяжкія металічныя дзверы.
 Дзіма ўздрыгнуў.
 – Аддасі? – напомніў Юра. Па ягоным загарэлым ілбе прабегла маршчынка, падобная на павуцінку.
 Дзіма непрыкметна змахнуў рукавом дзве слязінкі, што набеглі на вочы-гузічкі.
 – Ну! – прыўстаў Юра.
 – Аддам, але спачатку нітку на лапцы перарэжу.
 Дзіма ўзяў верабейку і вострым лязом ножыка асцярожна разрэзаў на лапцы туга завязаную нітку. Затым адышоў убок, падкінуў птушку ўгору і ціха сказаў:
 – Ляці, верабейка!