Савецкая часць стаяла ў Аўстрыі, у невялікім гарадку непадалёку ад Вены. А на плошчы, побач з паркам, раскачагарыў кухар сваю кухню, і вецер стаў разносіць навокал пах свежага супу.
Салдаты з кацялкамі пасталі ў чаргу. Зірнуў камандзір і бачыць: за нашымі салдатамі сталі ў чаргу некалькі аўстрыйскіх дзяцей. У каго ў руках міска, у каго талерка. Падумаў камандзір, прыкінуў і аддаў загад пакарміць дзяцей без чаргі. Прапусцілі байцы дзяцей наперад, адзінаццаць хлопчыкаў і адну дзяўчынку. У дзяўчынкі не было ні міскі, ні талеркі, а толькі невялікі белы кубак, у які кухар ёй і наліў супу.
Пачалі ежу і салдатам раздаваць. Не паспелі яшчэ салдаты як след прыступіць да абеду, як на плошчы спынілася калона з нямецкімі палоннымі. Палонныя кідалі панурыя позіркі на чаргу ля кухні, лавілі прыемны пах, каўталі сліну і адварочваліся.
Да камандзіра падышоў сяржант, старшы аховы, і папрасіў дапамагчы прадуктамі, пакуль дабяруцца да фарміровачнага пункта.
Не меў магчымасці камандзір накарміць адной ротнай кухняй увесь натоўп палонных, а прадуктаў больш не было. Армія наступала так хутка, што прыпасы не паспявалі падвозіць. Ды і ў першую чаргу патрэбны былі снарады, міны, патроны, гранаты і гаручае для танкаў. Прадукты ж для абеду даганялі часць не заўсёды.
Маўчаў камандзір. А сяржант-канваір, разумеючы сітуацыю і без слоў, прасіў хоць бы параненых накарміць і тых, хто зусім слабы, каб да пункта збору дабрацца.
Камандзір павярнуўся да роты. Хвіліну памаўчаў. У многіх жа салдат фашысты сем’і знішчылі. А колькі баявых сяброў байцы пахавалі, забітых кулямі ды снарадамі, бомбамі ды мінамі. I цяпер – на табе – аддай ім апошні абед.
– Салдаты! – звярнуўся нарэшце камандзір да роты зычным голасам, па якім многія здагадаліся, што рашэнне ён прыняў ужо, а звяртаецца да салдат для таго, каб рашэнне гэта было не толькі яго, але і іх. – Салдаты! Вы бачыце калону палонных. Нядаўна яны змагаліся супраць нас. Магчыма, сярод іх ёсць тыя, хто па вас страляў. Але зараз яны без зброі, здаліся, каб больш не ваяваць. Нас просяць дапамагчы прадуктамі параненым. Што будзем рабіць? Я вам нічога не загадваю, сам пытаю ў вас. Толькі памятайце, што на вас зараз пазірае Еўропа, пазіраюць тыя, што будуць жыць пасля вас, – дзеці і ўнукі.
Рота маўчала. Байцы таксама прыйшлі не з гасцей, не ад святочнага стала, а з цяжкой салдацкай працы і даўно не елі. Ды ўрэшце справа была не столькі ў абедзе, а ў тым, каму трэба было яго аддаць.
I тады выйшаў наперад старшына Васіль Чайка. Ён працягнуў канваіру кацялок і сказаў, што быў у блакадным Ленінградзе і ведае, што такое голад.
I здарылася дзівоснае: усе салдаты, якія атрымалі ежу і не паспелі яшчэ яе з’есці, працягнулі свае кацялкі сяржанту-канваіру…
А потым падыходзілі людзі. Бабуля ў доўгай спадніцы прынесла канцэнтрат малака ў парашку і доўга тлумачыла, каб яго растварылі ў вадзе, тады будзе вельмі смачна. Наблізілася і маладая жанчына з хлопчыкам гадоў дзесяці – адным з тых, каго кухар нядаўна карміў. Хлопчык падышоў і аддаў кухару пакецікі з соллю. Прыносілі хто бульбу, хто лаўровы ліст, а хто перац.
Настрой у салдат змяніўся. I раптам Чайка ўсклікнуў:
– А мы ж, хлопцы, непадалёку ад Вены, амаль на радзіме вялікага Штрауса! Таварыш камандзір, дазвольце сыграць!
Прынеслі баян, з якім старшына ніколі і нідзе не разлучаўся. I вось над плошчай гарадка паплылі гукі баяна, загучаў вальс «Казкі венскага лесу» вялікага аўстрыйскага кампазітара. Гукі музыкі ляцелі над плошчай. Гукі гэтыя ўрываліся праз зачыненыя вокны ў кватэры людзей, абуджалі ў іх душах нешта забытае, нешта вялікае і вечнае, нешта такое, што нараджала дабро, чалавечнасць, справядлівасць. I плылі гэтыя гукі з рускага баяна, на якім іграў рускі салдат, старшына Васіль Чайка, што прыйшоў сюды з легендарнага горада на Няве.
(592 словы)
Паводле Д. Слаўковіча.
