Як толькі сакавіцкае сонца сагрэе пагоркі на палях, снег на іх хутка растае. Чорна-бурыя астраўкі далёка відаць сярод белага, заснежанага поля.
Уночы яшчэ падмарожвае. Застываюць ручайкі, на дарогах лужыны зацягваюцца празрыстым лядком, пабліскваюць узорамі крохкія крышталікі.
Узыходзіць сонца, растае лядок – і абуджаюцца ручаі. Яны спачатку ціха, а потым усё гучней і гучней пачынаюць звінець, прабіваючы пад снегам дарогі ў лагчыны. А над пагоркамі, нібыта падвешаныя на нітках, вісяць у празрыстым паветры жаваранкі.
Адарваўшыся ад зямлі, жаўрук адразу пачынае песню: хуценька перабірае крыльцамі, узнімаецца вышэй, нібы яго хто падцягвае на той нябачнай нітачцы, і звініць, звініць. Спачатку пачуеш яго песню і толькі пасля разгледзіш маленькую кропачку – самога спевака. Вышыня як быццам надае птушцы энергію і сілу – так звонка гучыць яго вясновая песня.
У народзе кажуць, што жаваранак часам спявае так, што ад песні ў яго разрываецца сэрца. Невядома, ці праўда гэта, але жаваранкі спяваюць вельмі заўзята.
У сонечныя дні сакавіка песні жаваранкаў хочацца слухаць бясконца.
Яны не надакучваюць, бо ў гэтых песнях – таямнічая сіла, якая хвалюе незвычайна, дапамагае мацней адчуць і зразумець хараство прыроды.
Без жаўруковай песні, бадай, і вясна была б не вясна.
Цёплае веснавое сонца сагнала ўвесь снег з палёў. Зямля адтала, набракла. Цераз поле не перайсці: ногі грузнуць у зямлі, нібы ў цесце.
Ды звяры на гэта не зважаюць. Яны ходзяць там, дзе чалавек і ступіць не можа.
Цераз поле, на якім ад цеплыні зазелянела жыта і над якім штодня спявалі жаваранкі, прайшоў лось. У мяккай раллі ён пакінуў глыбокія ямкі. У час веснавых дажджоў яны паступова заплылі, але паглыбленні ў жыце ўсё ж засталіся.
Паднялося жыта, і гэтыя ямачкі зусім схаваліся ў ім.
Адну такую ямку каля разоры аблюбавалі жаваранкі і звілі ў ёй гняздо. Не вельмі ўтульнае і прыгожае, амаль з адных карэньчыкаў сухога пырніку, але для іх, відаць, лепшае і не трэба было, каб вывесці і выкарміць дзяцей.
Жыта пачало налівацца. Вырасла яно высокае, каласістае. Колас – адзін у адзін. Калі глядзіш зверху на жыта, прыкмеціць пэўную мясціну амаль немагчыма. Я назбіраў камянёў і паклаў паблізу ад гнязда, бо дагэтуль часта хадзіў сюды-туды па разоры і не мог натрапіць на яго.
А ў жаваранкаў былі нейкія свае прыкметы, якімі яны кіраваліся, калі ляцелі да гнязда, бо адразу яго знаходзілі.
Жаваранак – птушка асцярожная. Калі падыходзіш да гнязда, ён адразу не ўзлятае, а, як глушэц або цяцерка, адбягае ад яго і толькі тады ўзнімаецца ў паветра.
У гняздзе ўжо былі птушаняты, пакрытыя рэдкім пушком.
Ведаючы асцярогу і недаверлівасць жаваранкаў, я хуценька сфатаграфаваў гняздо з птушанятамі і пакінуў іх у спакоі. Але праз некалькі хвілін вярнуўся: вырашыў дзеля перастрахоўкі зрабіць яшчэ пару кадраў. Якое ж было маё здзіўленне і расчараванне: гняздо апусцела.
Жаваранак-маці, калі я адышоў, забрала малых і павяла па жыце.
Пэўна, вырашыла, што яе дом выяўлены і заставацца дзецям у ім небяспечна.
А ў жыце паспрабуй заўважыць маладога ці старога жаваранка. Ён такі ж шаравата-буры, як і зямля. На птушаня, калі яно затоіцца між жытнёвых сцяблін, хутчэй наступіш, чым убачыш.
(485 слоў)
Паводле З. Бяспалага.
